رله جانسون: (Johnson Relay )
اصولا در ترانسفورماتورهای قدرت دستگاهی وجود دارد که با کمک سیم پیچ فشار قوی ولتاژ فشار ضعیف ترانسفورماتور را تنظیم می نماید.این امر باعث می شود که تقریبا ولتاژ خروجی ثابت مانده و تغیرات ولتاز طرف فشار قوی تاثیر مهمی بر روی ولتاژ مصرف کننده نگذارد. دستگاهی که وظیفه فوق را بر عهده دارد تپ چنجر می باشد.دستگاه مزبور در محفظه جداگانه ای در داخل ترانسفورماتور قرار داشته و به وسیله مایع مخصوصی مانند روغن عایق کاری می شود. بر اثر بروز هر گونه اتصالی و عیبی در این دستگاه مایع داخلی آن منبسط شده و باعث خسارتی می گردد. برای جلوگیری از این امر و حفاظت تپ چنجر از رله ای به نام جانسون استفاده می شود .
این رله از طریق مجرایی بر بدنه تپ چنجر نصب شده و به محض بروز هر گونه عیب یااتصالی در محفظه داخلی دستگاه، تحریک شده و باعث قطع سریع مدار ورودی به ترانسفورماتور می گردد.
رله دیفرانسیل: (Differential Relay )
این رله با ساختمان اندوکسیونی و یا الکترونیکی مورد استفاده قرار می گیرد. مانند شکل- 16 انرژی الکتریکی با ولتاژ 63kv و شدت جریان "I1" به ترانسفورماتور "T1" وارد می گردد.
در ترانسفورماتور ولتاژ ورودی به ولتاژ خروجی 20kv با شدت جریان "I2" تبدیل می شود وبه طرف مصرف کننده ارسال میگردد.به علت اینکه قدرت در دو طرف ترانسفورماتور با هم برابر می باشند چونکه ولتاژ خروجی به اندازه یک سوم ولتاژ ورودی می باشد اگر مصرف کننده ای بر روی ترانسفورماتور قرار گیرد شدت جریان خروجی از ترانسفورماتور سه برابر شدت جریان ورودی به آن می گردد. در دو طرف ترانسفورماتور از ترانسفورماتور جریان که موجب تحریک رله دیفرانسیل می گردند استفاده شده است. می دانیم که جریانهای "I1" و"I2" با هم تفاوت دارند. ترانسفورماتورهای جریان علاوه بر کاهش جریانهای دو طرف ترانسفورماتور و ارسال آن به رله ،این وظیفه را دارند که جریان خروجی آنها به رله باید هم اندازه باشد برای نمونه اگر جریان ورودی یک ترانسفورماتور 63/20kv وقتی مصرف کننده ای بر روی ان قرار دارد برابر100 آمپر وشدت جریان خروجی از ترانسفورماتور مزبور برابر با 300 آمپر باشد باید ترانسفورماتور جریان را طوری انتخاب و محاسبه نمود که ترانسفورماتور جریان اولیه شدت جریان 100 امپر رامثلا به 5آمپر و ترانسفورماتور جریان ثانویه نیز شدت جریان 300 آمپر رابه همان 5 آمپر تبدیل نماید. بنابراین چونکه شدت جریانهای دو طرف ترانسفورماتور به اندازه همدیگر در آمده وبه رله می رود رله با ساختمان مخصوص داخلی که دارد تحریک نمی شود.
هر گاه اتصالی رخ دهد به علت اینکه شدت جریان مزبور ممکن است به هیچ وجه به ترانسفورماتور جریان نرسد ویا لااقل مقدار کمی از آن عبور کندجریانی از این ترانسفورماتورجریان به رله نمی رسدویا مقدار آن ناچیز است. در صورتیکه شدت جریان شدیدی از ترانسفورماتور جریان عبور کرده و اختلاف زیادی بین جریانهای ترانسفورماتورهای جریان که به رله وارد می شود، می افتد و در چنین مواردی رله تحریک شده و با فرمانی که به کلید قطع خط مزبور می دهد موجب قطع انرژی الکتریکی و جلوگیری از خسارت وارده می شود.
در موردیکه نقطه اتصالی بر روی خط انتقال خروجی،بعد از ترانسفورماتور جریان
باشدچونکه جریان رفت و برگشتی از ترانسفورماتور های جریان در هر دو طرف ترانسفورماتور برای رله یکسان مشاهده می شودرله تحریک نشده وخارج از دید آن می باشد. اصولا تشخیص این گونه از خطاها به عهده رله اضافه جریان خط خروجی می باشد.
رله درجه حرارت روغن: (Oil Temperature Relay )
هر دستگاهی که با مایع مخصوصی مانند روغن خنک کاری شود مجهز به زله بوده که نمایانگر درجه حرارت روغن مزبور می باشد. این رله ها بیشتر به صورت رله های پیچشی حرارتی بوده و بر روی ترانسفورماتورهای قدرت نصب می گردد.
در بعضی از مدلهای این رله از کلید های الکتریکی کوچکی مانند کلید های جیوه ای استفاده شده است .کلید های مزبور در درجه حرارت مشخصی باعث تحریک مدار هشدار و در مواردی باعث قطع مدار ورودی و یا مدار برق مصرف کننده می شود. ممکن است همراه با عقربه نشان دهنده رله یک عقربه قرمز رنگی بکار می رود. این عقربه از خود حرکتی نداشته و توسط عقربه اصلی رله حرکت نموده و مقدار ماکزیمم درجه حرارت مایع را نشان می دهد.
رله درجه حرارت سیم پیچها: ( Winding Temperature Relay)
این رله برای مشخص نمودن درجه حرارت سیم پیچها ترانسفورماتور بکار میرود. اصولا این از دو قسمت تشکیل شده که یک قسمت درست شبیه رله انعکاسی بوده و قسمت دوم شامل یک عدد ترانسفورماتور جریان و یک عدد عضو حرارتی می
باشد. ترانسفورماتورجریان مزبوربر روی یکی از فازهای خروجی ترانسفورماتور قدرت(معمولا فاز وسط) نصب شده و متناسب با مقدار شدت جریان خروجی از ترانسفورماتور قدرت و متناسب با نسبت تبدیل آن،جریانی را به قسمت عضو حرارتی رله می فرستد. بنابراین رله مزبور علاوه بر اینکه تحت تاثیر قسمت انعکاسی قرار می گیرد،عضو حرارتی ان نیز گرم شده و تواما این دو قسمت باعث چرخش محوری در رله می شود.
چرخش محور مزبور در رله باعث عملکرد کلیدهای جیوه ای که برروی ان قرار گرفته شده و می توان از این کلیدها برای مدارهای مختلف ونهایتا قطع برق ورودی ترانسفورماتور قدرت استفاده نمود.
این رله دارای سه کلید جیوه ای بوده و این کلید ها با زاویه های متفاوتی بر روی محور گردان رله نصب شده اند. این امر باعث می شود در اثر چرخش محور رله کلیدها به ترتیب با فاصله زمانی خاصی متناسب با میزان درجه حرارت سیم پیچها عمل نماید.کلید جیوه ای اول برای تحریک مدار پنکه ها خنک کننده ترانسفورماتورقدرت وکلید جیوه ای دوم برای تحریک مدار هشداردهنده ودرصورت ازدیاد درجه حرارت سیم پیچها کلید سوم باعث قطع مدار می گردد.